THỈNH VIỆN ĐA MINH VIỆT NAM TỔ CHỨC BUỔI TẬP HUẤN KỸ NĂNG TRUYỀN THÔNG XÃ HỘI NĂM 2022
Phê-rô Nguyễn Quốc Quỳnh biên soạn
Nhân loại đang sống trong thời đại công nghệ 4.0, thời đại của truyền thông kỹ thuật số. Nhờ vào những tiến bộ khoa học và công nghệ, việc tiếp cận và nắm bắt thông tin dường như nằm gọn trong lòng bàn tay. Thành tựu của “thế giới phẳng” mở ra cho con người nhiều cơ hội tiếp cận thông tin, lĩnh hội tri thức, ngay cả học hỏi những điều mới mẻ hoặc tự làm cho mình những sản phẩm dạng DIY (Do It Yourself) … Song song đó, không ít thách đố được đặt ra cho con người, đặc biệt là các bạn trẻ.
Là những người trẻ của thời đại công nghệ 4.0, anh em Thỉnh sinh được mời gọi nhận thức về những xu thế mới của thời đại, để hòa chung nhịp đập với xã hội, và cũng để không bị “hòa tan” hoặc đánh mất căn tính. Nhận rõ tầm quan trọng của truyền thông xã hội với tính lưỡng diện của nó trong bối cảnh xã hội hôm nay, sáng Chúa Nhật V Phục Sinh (15/5/2022), Thỉnh viện Đa Minh Việt Nam đã tổ chức buổi tập huấn truyền thông với chủ đề: “Truyền thông xã hội, những chức năng và nguyên tắc đạo đức truyền thông”, dưới sự hướng dẫn của Cha Giuse Đinh Trọng Chính, O.P., Đặc trách Truyền Thông Tỉnh Dòng. Tham dự buổi tập huấn có sự hiện diện của hơn 30 anh em Thỉnh sinh nội trú và ngoại trú. Cha Giáo Giuse đã cho anh em Thỉnh sinh cơ hội hiểu rõ hơn bản chất và chức năng của truyền thông, cũng như những vấn đề đạo đức trong truyền thông; đồng thời cha cũng giúp anh em biết áp dụng những hiểu biết đã học vào thực hành, dựa trên một số nguyên tắc truyền thông cơ bản.
- Bản chất và chức năng của truyền thông
Bắt đầu buổi tập huấn, cha Giáo Giuse đã đặt ra một câu hỏi mang tính gợi mở: “Theo bạn, trong giao tiếp hàng ngày, bạn là người tiếp nhận thông tin hay phát hành thông tin?” Rồi từ đó, cha từng bước hướng dẫn anh em tìm hiểu bản chất cũng như chức năng của truyền thông trong đời sống xã hội.
Hoạt động truyền thông là quá trình tương tác và trao đổi thông tin giữa hai hay nhiều đối tượng với nhau nhằm gia tăng sự hiểu biết và nhận thức. Hoạt động này cũng được hiểu là một “sản phẩm” do chính con người tạo ra, với mục đích duy trì các mối tương quan và thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Do vậy, hoạt động này có tính đa dạng về chức năng cũng như mục đích. Với một buổi sáng tương đối ngắn ngủi, dành cho đối tượng là anh em Thỉnh sinh – những người trẻ đang tìm hiểu ơn gọi trong Dòng -, Cha Giáo Giuse đặc biệt nhấn mạnh đến ba chức năng của truyền thông: thông tin, giáo dục và thẩm mỹ. Đây là những tiêu chí căn bản để anh em có thể đối chiếu và biện phân khi đang sống trong một xã hội tràn ngập những cám dỗ và hấp lực đa màu sắc, đến từ những xu hướng và trào lưu truyền thông đôi khi thiếu vắng tính lành mạnh và trong sáng.
Điều làm cho buổi thuyết trình học hỏi thêm hấp dẫn chính là những bài học rút ra từ bối cảnh cơn đại dịch lịch sử, cụ thể là những vấn đề liên quan đến: việc phòng chống dịch, kiểm soát tâm lý đám đông, trong và sau thời gian dịch bệnh, những hiện tượng mạng xã hội mới nổi, việc lan truyền các thông tin và văn hóa phẩm độc hại qua các nền tảng và ứng dụng trực tuyến, … Cha Giáo Giuse đã cùng với anh em đi “kiếm tìm và đối thoại với chân lý” qua việc nhận diện những khóc khuất của sự phức tạp và tính lưỡng diện trong truyền thông hôm nay.
Một câu hỏi khác được đặt ra cho mỗi anh em tham dự buổi tập huấn: “Là những người trẻ, những Thỉnh sinh trong Dòng Giảng Thuyết, anh em cần làm gì để có thể phân biệt được những tin giả, tin vịt trong thời đại vàng thau lẫn lộn này?” Câu hỏi gợi ý này dẫn anh em sang nội dung thứ hai sau đây.
- Đạo đức truyền thông và thực hành một số nguyên tắc truyền thông cơ bản
Đạo đức là một đòi hỏi thiết yếu cho mọi nghề nghiệp và công việc; và dĩ nhiên, truyền thông xã hội cũng cần có đạo đức. Xuyên suốt bài thuyết trình, Cha Giáo Giuse đặc biệt nhấn mạnh nguyên tắc này với anh em Thỉnh sinh. Bốn nội dung chính được đặt ra như chất liệu mời gọi anh em suy tư và phản tỉnh về vấn đề đạo đức trong truyền thông: Sự thật, lẽ công bằng, quyền riêng tư và trách nhiệm.[1]
Kế đến, từ những câu chuyện và vấn đề mang tính thời sự, thuyết trình viên hướng dẫn anh em nhận diện những vi phạm đạo đức truyền thông qua việc phân tích nội dung một số tờ báo và trang web đã được đăng tải. Ngài cũng đặt ra cho anh em nhiều câu hỏi để suy tư và phản tỉnh trong việc nhìn nhận các vấn đề xã hội, cũng như các phương thức nhận diện và tiếp nhận thông tin cách chính xác, đầy đủ, đa chiều, trong tự do và trách nhiệm. Không khí của buổi tập huấn sôi động hẳn lên khi mọi người chuyển sang phần thực hành một số nguyên tắc truyền thông cơ bản.
Từ thực thế cuộc sống, cụ thể là việc nghe điện thoại, trình bày email, trả lời và chuyển tiếp email, thuyết trình viên giúp anh em áp dụng những kiến thức đã được chia sẻ để áp dụng thực hành một số nguyên tắc truyền thông. Có lẽ đây là lần đầu tiên anh em Thỉnh sinh trải nghiệm một hoạt động tưởng chừng như quá đỗi quen thuộc, nhưng lại không hề đơn giản như cách anh em vẫn thường thực hiện. Việc thực tập như vậy cũng là cơ hội để anh em nhìn lại những chiều kích nhân bản mà mỗi người đã từng thể hiện trong tương quan với tha nhân. Những điều người ta thường hành xử theo tập quán vô hình chung lại ẩn tàng trong đó cung cách sống của con người. Cha Giáo đặc biệt quan tâm nhắc nhở anh em, nhất là những người đang đang đảm trách công tác truyền thông, về tính trung thực, mức độ khả tín và trách nhiệm của người làm truyền thông.
Buổi tập huấn kỹ năng về truyền thông xã hội đã diễn ra trong niềm vui và tình liên đới huynh đệ, thắm đượm tình Chúa và tình người. Kết thúc buổi tập huấn, Cha Giáo Giuse đã cùng anh em chụp hình lưu niệm và chia sẻ niềm vui trong bữa cơm huynh đệ tại nhà ăn của Thỉnh viện.
- Thỉnh sinh Đa Minh sống tinh thần truyền thông trong bối cảnh đương đại
Có lẽ còn lưu lại nơi tâm trí mỗi anh em Thỉnh sinh hình ảnh đẹp nhất trong buổi tập huấn này: hình ảnh ngọn Đuốc Sáng Giữa Núi Rừng; đây là câu chuyện kể về hành trình một “ekip” (nhóm) thực hiện phóng sự liên quan đến tu sĩ Giuse Trần Ngọc Thanh. Hình ảnh và câu chuyện về một ngọn đuốc sáng bừng lên giữa những bản làng của anh em đồng bào đã gợi lên trong mỗi Thỉnh sinh bao suy tư về lời mời gọi sống chứng tá giữa dòng đời hôm nay. Đó là lời mời gọi làm chứng tá với tất cả tự do và trách nhiệm khi đăng tải thông tin truyền thông trong bối cảnh xã hội vốn phức tạp và đa phương diện. Là những người trẻ đang theo đuổi ơn gọi trong Dòng, dù chưa phải dấn thân cho những “vùng biên cương mới”, mỗi ngày anh em Thỉnh sinh vẫn được mời gọi trở nên những witness (chứng nhân) ngay trong những hy sinh và khổ chế thường nhật, cụ thể như biết quân bình phân định và chọn lựa tiếp cận thông tin cách khôn ngoan, hữu hiệu, bằng một tâm hồn ngay thẳng và chính trực, để sẵn sàng đáp lại lời mời gọi của Chúa và Dòng bước vào cánh đồng sứ vụ giảng thuyết. 
Tạm kết
Trong sứ điệp nhân ngày thế giới truyền thông, công bố ngày 24/01/2022, với chủ đề “Hãy lắng nghe bằng con tim”, Đức Thánh Cha Phanxicô đặc biệt nhấn mạnh đến những yếu tố quan trọng của truyền thông xã hội: lắng nghe bằng con tim, lắng nghe là điều kiện giao tiếp tốt, và lắng nghe trong lòng Giáo Hội [2]. Ước mong rằng những điều anh em đã nghe và hỏi học trong buổi tập huấn truyền thông là chất liệu sống để anh em biết cách lắng nghe tiếng Chúa qua những thao thức của Dòng và của Mẹ Giáo Hội, lắng nghe chính bản thân mình qua những khao khát dấn thân phục vụ, và lắng nghe những chuyển biến cũng như những nhu cầu thời đại với sự khôn ngoan và tinh thần đối thoại trong hành trình kiếm tìm chân lý.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Dẫn theo: Shirley Biagi trong Media Impact. [2]https://www.vaticannews.va/vi/pope/news/2022-01/dtc-su-diep-truyen-thong-56.html
