Thánh Gioan Tẩy Giả – Vị “Tiền Hô” Của Chúa Giêsu | Phần 2

Đây là phần tiếp theo trong bài viết về Thánh Gioan Tẩy Giả. Xem phần 1

…SỨ MẠNG VÀ CON NGƯỜI CỦA THÁNH GIOAN TẨY GIẢ

Thi hành sứ mạng “tiền hô”

Cụ thể hơn về sứ mạng “tiền hô” của thánh Gioan Tẩy Giả, Tin Mừng Nhất Lãm kể lại rằng, từ hoang địa đến khắp vùng ven sông Gio-đan, thánh nhân rao giảng và kêu gọi mọi người ăn năn, hối cải (X. Mt 3,1-2; Mc 1,4; Lc 3,1-3). Bằng đời sống khắc khổ trong hoang địa và hãm mình qua việc mặc áo da thú, ăn châu chấu và uống mật ong rừng, thánh nhân đã trở nên nhân chứng sống cho điều mà ngài rao giảng. Chính vì vậy, có rất nhiều người từ Giê-ru-sa-lem và khắp miền Giu-đê kéo đến với thánh nhân để thú tội và chịu phép rửa. Quả thực, thánh Gioan Tẩy Giả là một vị “tiền hô” đắc lực của Thiên Chúa khi thu phục được lòng người bằng hành động, đời sống chứ không chỉ qua những bài giảng thuyết hùng hồn. Mặc dù được dân chúng kính trọng, thánh Gioan Tẩy Giả không tự mãn mà luôn ý thức sứ mạng tiền hô của mình. Khi dân chúng, trong thâm tâm, đều tự hỏi rằng liệu thánh nhân có phải là Đức Kitô – Đấng mà dân Do Thái vẫn hằng mong chờ, thánh nhân đã thật lòng trả lời một cách xác quyết với họ về sứ mạng của mình mà không hám danh, nhận vơ vào mình (X. Lc 3,15-18).

Bên cạnh đó, cả bốn thánh ký đều thuật lại lời tuyên bố của thánh nhân rằng ngài chỉ làm phép rửa bằng nước để giục lòng cho dân chúng thống hối. Vì lẽ đó, ngài được gọi là thánh Gioan Tẩy Giả và phép rửa của ngài chỉ là cho tội nhân sám hối để dọn lòng cho một phép rửa trong Thánh Thần của Đấng đến sau ngài nhưng quyền thế hơn ngài, Đấng đang đứng ở giữa dân chúng mà dân chúng không biết, Đấng mà ngài cảm thấy không đáng cúi xuống cởi quai dép cho. Ngoài ra, trong một lần trả lời câu hỏi của các môn đệ về phép rửa, ngài đã ví mình như người bạn của chú rể tìm thấy niềm vui khi nghe tiếng chàng rể (Chúa Giêsu) và kết luận rằng Chúa Giêsu phải nổi bật lên, còn ngài phải lu mờ đi (X. Ga 3,30). Qua những lời xác quyết đó, ta có thể thấy rằng thánh Gioan Tẩy Giả là một vị “tiền hô” khiêm nhường và chính trực.

Nhận thức sứ mạng tiền hô của mình, ngài luôn rao giảng, làm chứng và dọn đường cho Đức Kitô. Ngài là vị “tiền hô” luôn quy phục trước vị vua vinh hiển, toàn năng và đầy tình thương của mình. Ngay cả Chúa Giêsu cũng đã từng khen ngợi vị “tiền hô” của mình rằng thánh Gioan hơn cả ngôn sứ (X. Mt 11,9; Lc 7, 26) hay trong số các phàm nhân lọt lòng mẹ, chưa từng có ai cao trọng hơn Gioan Tẩy Giả (X. Mt 11,11; Lc 7,28). Đó là lí do tại sao thánh nhân được cho là vị ngôn sứ cao trọng nhất trong lịch sử cứu độ.

Vị tiền hô đích thực của Thiên Chúa

Bên cạnh đó, xét trên khía cạnh mối tương quan giữa nhà vua với vị “tiền hô” và giữa vị “tiền hô” với người khác, ta có thể thấy một ý nghĩa sâu sa khác trong sứ mạng “tiền hô” của thánh nhân. Khác với “tiền hô” của các vua chúa thời phong kiến hay thời Ai Cập cổ đại, thánh Gioan Tẩy Giả là vị “tiền hô” của Chúa Giêsu – vua vũ trụ, vua tình yêu. Đầu tiên là các vị “tiền hô” của các vua, quan xưa. Theo các nghiên cứu sử học về thời phong kiến của Việt Nam, lính lác, cận vệ nói chung và “tiền hô” của các vua, quan thời xưa nói riêng thường có nguồn gốc là những thường dân nam thấp cổ bé họng như: nông dân, thợ thủ công… Họ được triều đình hay chính quyền lãnh đạo tuyển mộ, thường không phải dựa theo sở nguyện đương sự mà theo hình thức cưỡng bách. Vì vậy, các “tiền hô” này thường làm công việc của mình một cách máy móc, nguyên tắc và mang tính ép buộc.

Nếu một thường dân nào đó vô tình hay cố tình không tránh đường để chào đón nhà vua, những “tiền hô” này sẽ cưỡng chế hay thậm chí trừng phạt những người dân đó, bởi lẽ khi là cận vệ của nhà vua, họ có đủ vũ khí để làm điều đó. Chưa kể đến việc có “tiền hô” trong đoàn tùy tùng là cách để vua, quan xưa thể hiện quyền lực của mình, nên sẽ không lạ gì khi ai đó bị trừng phạt nếu không chào đón nhà vua đúng mực. Tuy nhiên, vị “tiền hô” Gioan Tẩy Giả của Thiên Chúa không giống như vậy. Thánh nhân đã được Thiên Chúa chọn để trở thành ngôn sứ dọn đường của Chúa Giêsu ngay từ trước khi được sinh ra và được thánh hóa ngay từ trong dạ mẹ qua sự kiện Đức Mẹ Maria viếng thăm thân mẫu của ngài.

Tự do đáp lại tiếng Chúa

Thế nhưng, “siêu nhiên không phá đổ tự nhiên” (Thánh Tôma Aquinô), Thiên Chúa luôn tôn trọng sự tự do và ý chí của con người ngay cả khi Ngài tiền định cho họ một sứ mạng cao cả nào đó. Theo tường thuật của Tin Mừng theo thánh Luca, thánh Gioan Tẩy Giả, với tinh thần ngày càng vững mạnh theo năm tháng, đã tự do chọn đời sống ẩn dật, khổ hạnh nơi hoang địa để kết hiệp thân tình với Chúa, từ đó làm chứng cho Chúa và thực thi sứ mạng “tiền hô” mà Thiên Chúa trao phó. Trong khi thi hành sứ mạng của mình, ngài không cưỡng chế mà chỉ kêu gọi mọi người ăn năn sám hối và dọn đường cho Chúa. Quả thực, không giống như với các “tiền hô” của vua, quan chuyên quyền – những người luôn muốn thể hiện quyền lực trên những kẻ thấp cổ bé họng, thánh nhân là vị “tiền hô” của một vị vua đầy tình thương, luôn yêu thương, tha thứ và trông đợi con cái trở về vòng tay ấm áp của mình.

Trong tương quan mật thiết với vị vua cao cả và đầy tình yêu thương của mình, thánh Gioan Tẩy Giả đã cảm thấu được tình yêu của Thiên Chúa, từ đó luôn nỗ lực kêu gọi mọi người ăn năn sám hối và trở về với Thiên Chúa giàu tình thương. Chính vì đời sống thánh thiện và lời giảng chân thành từ đáy lòng, nhiều người đã cảm mến thánh nhân và dần cũng cảm nhận được tình yêu và lòng thương xót của Thiên Chúa. Qua mối tương quan đầy tình thương yêu giữa ngài với Thiên Chúa và giữa ngài với mọi người, ta có thể cảm nhận được sứ mạng tiền hô của thánh nhân thật ý nghĩa trong chương trình cứu độ của Thiên Chúa.

Như vậy, sứ mạng tiền hô của thánh Gioan Tẩy Giả là kêu gọi mọi người ăn năn sám hối và trở về với Thiên Chúa, làm chứng cho Chúa Giêsu Kitô qua không chỉ lời giảng mà còn cả đời sống thánh thiện. Là một người khiêm nhường và chính trực, thánh nhân luôn xác tín với căn tính và sứ mạng tiền hô của mình mà không ham danh lợi. Với tương quan mật thiết đầy tình yêu thương với Thiên Chúa, thánh nhân đã thành công trong việc tiền hô tình yêu và lòng thương xót của Thiên Chúa, từ đó đem nhiều người trở về với Thiên Chúa và dọn đường cho vua Giêsu của mình.

THÁNH GIOAN TẨY GIẢ VÀ NGÔN SỨ Ê-LI-A

Từ những luận cứ trên, ta có thể xác quyết rằng thánh Gioan Tẩy Giả chính là vị “tiền hô” đích thực, là ngôn sứ dọn đường cho Chúa như đã được tiên báo bởi ngôn sứ I-sai-a và Ma-la-khi từ thời Cựu Ước. Tuy nhiên, một câu hỏi khác được đặt ra là tại sao khi tiên báo về vị ngôn sứ dọn đường được Thiên Chúa gửi tới, ngôn sứ Ma-la-khi lại cho rằng vị “tiền hô” của Thiên Chúa là ngôn sứ Ê-li-a (X. Ml 3,23). Chính vì kết luận đó mà người Do Thái vẫn mong chờ ngôn sứ Ê-li-a trở lại để dọn đường cho Thiên Chúa đến. Liệu có liên hệ gì giữa ngôn sứ Ê-li-a và thánh Gioan Tẩy Giả hay không? Quay trở lại Tin Mừng theo thánh Gioan, khi các tư tế và thầy Lêvi hỏi rằng thánh nhân có phải là Ê-li-a hay không, ngài đã thẳng thắng trả lời “không” (X. Ga 1,19-21). Là một người chính trực, thánh nhân không nhận mình là ngôn sứ Ê-li-a để nổi tiếng và được kính trọng hơn. Thế nhưng, trong một lần khác khi thánh Gioan Tẩy Giả đang ở trong tù, sau khi khẳng định sứ mạng “tiền hô” của thánh nhân, Chúa Giêsu đã nói rằng thánh Gioan Tẩy Giả chính là Ê-li-a, người phải đến (X. Mt 11,13). Liệu rằng có sự mâu thuẫn giữa câu trả lời của thánh nhân với câu nói của Chúa Giêsu hay không?

Để giải đáp cho câu hỏi này, ta cùng nhau quay lại câu chuyện về sự ra đời của thánh Gioan Tẩy Giả trong chương đầu của Tin Mừng theo thánh Luca. Thánh Gioan Tẩy Giả được sinh ra trong hoàn cảnh lạ thường. Thân mẫu của ngài là bà Ê-li-sa-bét, vốn đã cao niên, nhưng mãi không có một mụn con. Sau thời gian dài cầu nguyện cùng chồng là ông Da-ca-ri-a, bà đã được Thiên Chúa nhậm lời. Trong lúc ông Da-ca-ri-a dâng hương trong đền thờ, thiên sứ Gáp-ri-en hiện ra và truyền tin cho ông về việc Thiên Chúa nhận lời ban cho ông bà một người con trai. Thiên sứ bảo ông phải đặt tên cho con trẻ là Gioan và cho ông biết sứ mạng  là “ngôn sứ dọn đường cho Đức Chúa” của con trai ông (X. Lc 1,11-17).

Được đầy thần khí và quyền năng của ngôn sứ Ê-li-a, em sẽ đi trước mặt Chúa, để làm cho lòng cha ông quay về với con cháu, để làm cho tâm tư kẻ ngỗ nghịch lại hướng về nẻo chính đường ngay, và chuẩn bị một dân sẵn sàng đón Chúa” (Lc 1,17).

Qua lời truyền tin của thiên sứ Gáp-ri-en cho ông Da-ca-ri-a, ta có thể thấy rằng thánh Gioan Tẩy Giả được Thiên Chúa thánh hóa ngay từ trong dạ mẹ và có đầy quyền năng của ngôn sứ Ê-li-a để có thể thi hành sứ mạng tiền hô. Thánh Gioan Tẩy Giả hoàn toàn không phải là ngôn sứ Ê-li-a trở lại từ trời như các tư tế và thầy Lêvi phỏng đoán, bởi lẽ thánh nhân có thân thế rõ ràng, được sinh ra bởi một cặp vợ chồng cao niên. Cho nên, việc thánh Gioan Tẩy Giả trả lời “không” là hoàn toàn dễ hiểu. Mặt khác, việc Chúa Giêsu nói rằng thánh nhân là Ê-li-a, người phải đến không đương nhiên hiểu theo nghĩa đen rằng thánh nhân chính là ngôn sứ Ê-li-a trở lại từ trời; mà có lẽ Chúa Giêsu muốn nói rằng thánh nhân chính là người chia sẻ sứ mạng tiền hô với ngôn sứ Ê-li-a trong Cựu Ước.

Nên nhớ rằng, ngôn sứ Ê-li-a cũng từng kêu gọi dân Do Thái ăn năn sám hối trở về với Thiên Chúa như thánh Gioan Tẩy Giả đã làm và cũng được gọi là vị “tiền hô” của Chúa trong sách Ma-la-khi. Cho nên, việc Chúa Giêsu gọi thánh Gioan Tẩy Giả là Ê-li-a là để cho ta thấy sự nối kết giữa Cựu Ước và Tân Ước qua thánh nhân – vị “ngôn sứ giao thời”. Có thể nói, thánh nhân như chiếc cầu kết nối Cựu Ước và Tân Ước trong nhiệm cục cứu độ của Thiên Chúa.

Như vậy, với quyền năng của ngôn sứ Ê-li-a, thánh Gioan Tẩy Giả có thể được gọi là một Ê-li-a mới với sứ mạng tiền hô cho vua Giêsu – Thiên Chúa cứu độ.

KẾT LUẬN

Tóm lại, thánh Gioan Tẩy Giả chính là vị “tiền hô” của Chúa Giêsu như những lời tiên báo của các vị ngôn sứ trong thời Cựu Ước. Ông là vị ngôn sứ khiêm nhường, chính trực, là chứng tá cho tình yêu của Thiên Chúa và là một Ê-li-a mới trong thời Tân Ước. Hơn cả ngôn sứ thông thường, thánh nhân được Chúa Giêsu – vua của mình khen ngợi và gọi là người cao trọng nhất. Bởi lẽ, sứ mạng tiền hô của thánh nhân đóng vai trò vô cùng quan trọng trong chương trình cứu độ của Thiên Chúa. Có lẽ đó chính là lý do tại sao thánh Gioan Tẩy Giả xuất hiện trong cả bốn sách Tin Mừng – trung tâm của Kinh Thánh và được Hội thánh Công Giáo mừng kính ngày sinh nhật trong bậc lễ trọng cho đến ngày nay.

Là Kitô hữu, ai trong chúng ta cũng mang trong mình chức năng ngôn sứ từ khi lãnh nhận bí tích Rửa Tội. Khi xưa, thánh Gioan Tẩy Giả là vị “tiền hô” cho Chúa Giêsu qua lời giảng hùng hồn và đời sống khổ hạnh, thì nay chúng ta cũng có thể thực thi chức vụ ngôn sứ của mình để thực thi nhiệm vụ “tiền hô” cho Chúa Giêsu qua lời nói và hành động trong đời sống hằng ngày. Khi xưa thánh Gioan được thánh hóa từ trong dạ mẹ để thi hành sứ mạng “tiền hô”, thì nay chúng ta cũng được thánh hóa qua các bí tích để thi hành chức vụ ngôn sứ qua việc “tiền hô” cho vua Giêsu của chúng ta; ngõ hầu, ngày càng nhiều người được đón nhận ơn cứu độ của Thiên Chúa. Quả thật, chúng ta cũng có thể trở thành một người “tiền hô” đắc lực của Chúa Giêsu trên hành trình lữ thứ trần gian này.

Giuse Vũ Hoàng Nam

__________________________

THƯ MỤC THAM KHẢO

Các Giờ Kinh Phụng Vụ. (2004). Đối Chiếu Bốn Sách Tin Mừng. Hà Nội: NXB Tôn Giáo.

Đào Duy Anh. (2005). Hô. Trong Hán Việt Từ Điển. (tr 310). Hà Nội: NXB Văn Hóa Thông Tin.

Đào Duy Anh. (2005). Tiền. Trong Hán Việt Từ Điển. (tr 690). Hà Nội: NXB Văn Hóa Thông Tin.

Đinh Quang Hải. (21.12.2016). Quốc sách ‘gửi binh lính vào trong dân’ thời phong kiến. Truy xuất từ https://vnexpress.net/quoc-sach-gui-binh-linh-vao-trong-dan-thoi-phong-kien-3515184.html

Enzo Lodi. (n.d). Sinh nhật thánh Gioan Tẩy Giả. Trong Chư thánh theo lịch Roma (Nhóm linh mục hạt xóm chiếu, Trans.). (Tập I, tr 329-331).

Hoàng Phê. (2016). Tiền hô hậu ủng. Trong Từ điển tiếng Việt – Viện ngôn ngữ học. (tr 1247). Hà Nội: NXB Hồng Đức.

J.Dheilly. (1993). Tiền hô. Trong Từ Điển Kinh Thánh. (Tập IV, tr 1637). Gò Vấp: Desclee

LMTV. (n.d). Sinh nhật thánh Gioan Tẩy Giả. Trong Gương các thánh. (Tập 1, tr 306-309).

Nguyễn Lân. (2014). Tiền hô hậu ủng. Trong Từ điển Thành ngữ và Tục ngữ Việt Nam. (tr 549). Hà Nội: NXB Văn Học.

Nhóm Phiên Dịch Các Giờ Kinh Phụng Vụ. (2018). Lời Chúa cho mọi người – Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước. Hà Nội: NXB Tôn Giáo