Tất cả vì vinh danh Thiên Chúa…
Trước hết, chúng ta cần nhìn nhận rằng, Thiên Chúa là tất cả, còn chúng ta là những thụ tạo tùy thuộc, nhỏ hèn, nhưng lại tuyệt vời, vì được làm nghĩa tử của Thiên Chúa yêu thương. Quả thật, tính kiêu ngạo dưới lớp vỏ háo danh, hợm hĩnh, hoặc tự cao tự đại như ma quỉ, là một thói xấu. Nó chuyên đánh lừa, dụ dỗ con người kiêu ngạo, chống lại, và muốn bằng Thiên Chúa. Thái độ đó làm cho những ai theo nó xa lìa Thiên Chúa. Ngược lại, khiêm nhường là nhân đức độc nhất nơi con người mà ma quỉ không thể bắt chước được.
Bình tâm suy nghĩ để đọc lịch sử cuộc đời của thánh Mác-ti-nô, ta thấy thánh nhân là một tấm gương sáng của lòng khiêm nhường phục vụ Thiên Chúa và tha nhân. Thật vậy, thánh Mác-ti-nô làm việc như không hề nghĩ tới bản thân. Tiền bạc kiếm được bao nhiêu thánh nhân cũng đem phân phát hết cho người nghèo đói. Rồi ngày hạnh phúc được nhận vào tu viện Đức Mẹ Mân Côi, thánh Mác-ti-nô chỉ khiêm nhường xin cha bề trên cho làm người giúp việc nhà Dòng. Thánh nhân tận tâm làm những công việc hèn hạ vất vả nhất với lòng hoan hỷ vâng lời và rất mực khiêm nhường. Hơn thế nữa, thánh nhân sẵn sàng từ bỏ tất cả, dù là chính bản thân. Có lần nhà Dòng mắc nợ một món tiền lớn. Thánh nhân đã xin với cha Bề trên rằng: “Thưa cha, con là một người da đen hèn mọn, chẳng sinh ích gì cho nhà Dòng, nên xin cha Bề trên đem con bán đi để lấy tiền trả nợ cho người ta.” Nghe Mác-ti-nô nói thế, cha bề trên cảm động nói: “Con ạ, con còn quý giá hơn mọi vẻ đẹp trên thế gian này!” Quả thực, qua việc khiêm nhu từ chính mình, thánh Mác-ti-nô đã hóa mình nên như viên ngọc xù xì hiến trao vào vòng tay yêu thương quan phòng của Thiên Chúa, để Người mài giũa cho nên viên ngọc quý. Thánh nhân đã hiến dâng cho Thiên Chúa tất cả, đã để cho cõi lòng thoát khỏi mọi mối ngăn trở làm trì trệ sự nồng nhiệt của đức ái và sự tuyệt hảo trong việc thờ phượng Chúa, đồng thời, thánh nhân còn thánh hiến chính bản thân chặt chẽ hơn để phụng sự Thiên Chúa và những anh chị em nghèo khổ.
Ở một khía cạnh khác, thật đúng như thánh E-li-za-beth Se-ton đã nói: “Cửa thiên đàng rất thấp; chỉ những người biết hạ mình mới có thể vào được.” Quả thật, thánh Mác-ti-nô đã hạ mình đến tột cùng, vì thế, thánh nhân đã được lãnh nhận phần thưởng đời đời không bao giờ hư hoại, không bao giờ vẩn đục tàn phai là Nước Trời viên mãn. Đó là phần thưởng cao quí và xứng đáng Thiên Chúa dành cho tâm hồn khiêm nhường dốc cạn chính mình để Thiên Chúa rót vào lòng chan chứa ân sủng và tình yêu của Người.
Trân trọng trước tấm gương sáng của thánh nhân, hằng năm có hàng trăm nghìn người đến với Đền thánh Mác-ti-nô tại Hố Nai để được thánh nhân an ủi, chữa lành và nhất là được học nơi thánh nhân bài học khiêm nhường phục vụ theo thánh ý nhiệm mầu của Thiên Chúa. Chính trong sự khiêm nhường, đặt ý Chúa làm cùng đích, không tìm vinh quang cho chính mình đã giúp thánh nhân đón nhận được niềm vui, sự bình an tâm hồn và hoàn trọn cuộc đời mình trong hương thơm thanh khiết. Bởi thánh Mac-ti-nô sẵn sàng làm tất cả vì vinh danh Thiên Chúa là vậy; ngoài ra, thánh nhân cũng hết lòng giúp đỡ mọi người, nhất là những người bần cùng của xã hội với ước mong được trở nên mọi sự cho mọi người mà thôi.
… và nên mọi sự cho mọi người.
Thật cảm động biết bao khi đọc lời thơ của Rabindranath Tagore, trong tuyệt tác Lời Dâng, trích đoạn 10:
“Chỗ này là thảm hoa để Người đặt chân,
nhưng Người lại đứng đằng kia
bên hàng hạ nhân tay trắng,
khốn cùng, hèn mọn.”
Quả thật, hơn ai hết, thánh Mác-ti-nô đã thấy rõ được hình ảnh Thiên Chúa trong những người phận nhỏ cùng khốn, để rồi suốt cuộc đời thánh nhân sống như tôi tớ hoàn toàn tận hiến cho việc phục vụ con người. Xót xa với số phận đau thương và bệnh tật của những người đói khổ, thánh nhân đã tha thiết khấn nguyện cùng Thiên Chúa ban cho khả năng hiện diện nhiều nơi trong cùng một lúc, hầu mang ơn chữa lành của Thiên Chúa đến cho muôn người đang đau ốm bệnh tật. Vì thế, nhiều nhân chứng đã thấy thánh Mác-ti-nô ân cần chăm sóc cho các bệnh nhân ở nhiều nước khác nhau trong cùng một thời điểm. Trong trào lưu văn học mới, nhà văn Nguyễn Huy Thiệp đã mượn lời của một thầy giáo già để căn dặn các sinh viên thực tập trước lúc đến với lớp học ở miền núi rằng: “Sống dễ lắm! Cứ nhìn vào mắt bọn trẻ con mà sống.” Sau đó ông giải thích: bởi lẽ, khi nhìn vào mắt bọn trẻ con, những người thầy cô giáo sẽ biết các em đang mong muốn điều gì (xc. tác phẩm Sống Dễ Lắm).
Thật vậy, chúng ta thấy từ hai hình ảnh ẩn dụ nêu trên như có một điểm tương đồng giữa lời dặn dò của thầy giáo đầy kinh nghiệm và cách sống của thánh Mác-ti-nô khiêm nhường tràn đầy tình nhân ái. Quả thật, suốt cuộc đời, thánh Mác-ti-nô đã dành nhiều thời gian để chiêm niệm Lời Chúa và nhìn thẳng, nhìn thật sâu vào ánh mắt của Đức Giê-su trên thập giá, để từ đó ra đi và tiếp tục nhìn thấu tận đáy ánh mắt của những người phận nhỏ và trao ban điều họ cần. Thật thế, thánh Mác-ti-nô có lòng sùng kính Đức Giê-su chịu đóng đinh cách đặc biệt; và trong khi chiêm niệm những đau khổ của Người, thánh nhân không thể cầm được nước mắt. Có lần, thầy Juan Vasquez O.P. đã thấy thánh Mác-ti-nô quì lơ lửng trên không, hai tay giang ra, mắt nhìn thẳng lên tượng thánh giá mà thiết tha cầu nguyện cùng Đức Giê-su trên thập giá. Chưa hết, ngoài lòng yêu mến thập giá Chúa Giê-su, thánh nhân còn muốn bắt chước Thầy Giê-su trong cung cách vui vẻ phục vụ mọi người, sẵn sàng làm hết mọi việc thấp hèn. Ban ngày, thánh nhân làm việc bổn phận chu đáo, khi đêm về, thánh nhân lại ngồi đọc kinh cầu nguyện, sống kết hợp với Chúa Giêsu chịu đóng đinh rất lâu giờ.
Tóm lại, khi chiêm ngắm chân dung thánh Mác-ti-nô, một tấm lòng hết mình phục vụ anh chị em, đặc biệt những ai nghèo hèn, đau khổ và bất hạnh, ta thấy một gương sáng làm tất cả vì vinh danh Chúa và trở nên tất cả cho mọi người. Bởi vì tất cả chúng ta có làm được gì đi chăng nữa thì cũng chỉ làm công việc bổn phận. Nghĩa là đón nhận yêu thương từ trời cao cách nhưng không, rồi đến lượt mình cũng chia sẻ và liên đới cách nhưng không như vậy. Do đó, những ai tìm đến với thánh Mác-ti-nô đều học được nơi thánh nhân một tấm lòng yêu thương hết tình, vui lòng đón nhận cả những phản bội nữa.
Văn hào người Nga, Dostoevsky, từng nói tiên tri rằng: “Cái đẹp cứu độ thế giới”. Thật thế, “cái đẹp” Giê-su đã cứu độ thế giới và nay “nét đẹp” lung linh của “viên ngọc sáng” Mác-ti-nô khiêm nhường cũng đã dẫn đưa bao linh hồn khổ đau phiền muộn về với vòng tay tình yêu của Thiên Chúa. Giờ đây, đến lượt mỗi chúng ta cũng hãy học nơi thánh nhân bài học của khiêm nhường phục vụ; ngõ hầu mỗi người cũng được nên như những “nét đẹp” lung linh trường cửu lấp lánh giữa một thế gian còn nhiều khổ đau và phiền muộn này.
Ôi! Chưa bao giờ tôi thấy giá trị của sự khiêm nhường tươi đẹp dường ấy! Lời thánh thi Kinh chiều II, phần thánh nam làm tôi sung sướng:
“Khiêm nhu hiền hậu đời trong trắng,
Một dạ theo đòi Chúa Ki-tô,
Hồn chẳng vấn vương mùi thế tục,
Nhẹ nhàng bay bổng cõi thiên thu.”
