[Ngày 30 tháng 4] Thánh Piô V: Tu Sĩ Đa Minh Thánh Thiện & Mục Tử Tận Tụy

Lớp Piô V, Giáo Hoàng

Trong cuốn Anh em giảng thuyết hay Anh em Đa Minh (Học viện Đa Minh, 2005), hai tác giả Guy Bedouelle, OP. và Alain Quilici, OP., khi giới thiệu về các gương mặt tiêu biểu làm nên đời sống Đa Minh, đã tập họp các vị này lại trong Phần 4 của quyển sách. Các tác giả đặt tên cho phần này là Cuốn Album gia đình. Quả thế, thật hay khi gọi Ordo Praedicatorum là một gia đình. Chính một trong những tác phẩm kinh điển nhất, khi bàn về đời sống tu sĩ Đa Minh, đã được gọi là Vitae Fratrum. Trong gia đình này, việc tổ chức thứ bậc khá đơn giản. Tất cả mọi người đều là anh/chị em với nhau, bởi vì họ chung một Thiên Chúa là Cha duy nhất, và có Đức Maria là Mẹ. Vì vậy, không lạ gì mà trong Phần 4 của quyển sách nói trên, người đầu tiên mà các tác giả giới thiệu chính là Đức Maria. Các chứng nhân, khởi đi từ Đức Maria, xuyên qua thánh Đa Minh, đến từng anh/chị em trong Dòng qua các thế hệ đã góp vào cuốn album gia đình những tấm hình thật đẹp. Nơi kỷ vật sống động này, chúng ta rất dễ dàng nhận ra gương mặt Chúa Kitô nơi những người, mà đối với xã hội cùng thời đều là thấp hèn, ví như Martin de Porres, Rosa Lima, v.v.. Gương mặt rạng ngời của Ngôi Hai Thiên Chúa còn tỏ rạng nơi trí tuệ trổi vượt như Anbêtô Cả, Tôma Aquinô, Catarina Xiêna,… và trong cả dòng máu tuẫn đạo của Phêrô Vêrôna, Vinh Sơn Liêm, v.v..

Một vườn hoa đẹp là một khu vườn, không những có hoa mà còn phải có cây, cho dù đôi khi những cây này chẳng nở hoa rực rỡ bao giờ. Nếu ví Cuốn Album Gia Đình Đa Minh như một vườn hoa, thì mỗi cái tên được kể trên chính là những bông hoa nhỏ. Trong khu vườn đó, chúng tôi thấy có một bóng cây tỏa xuống, tạo bóng mát cho cả góc vườn. Chúng tôi gọi cây đó là Piô V, giáo hoàng. Đó là một điều khác thường. Bởi đang khi chỉ xem thánh Đa Minh như đất bón, các vị đại thánh có đóng góp vào phát triển linh đạo Dòng chỉ như những bông hoa nhỏ, thì chúng tôi lại nhìn Đức Piô V, xem ra không có đóng góp nhiều nào về mặt xây dựng linh đạo Dòng, như một cây cao bóng cả. Đó là một điều khác thường. Sự khác thường của việc một tu sĩ Đa Minh được chọn làm Giáo hoàng. Để hiểu cái dị thường này, ta cần lần giở lại lịch sử hình thành và phát triển của Dòng.

Các dữ kiện năm 1216 và 1217 cho chúng ta biết, sứ mạng của các tu sĩ Đa Minh là thánh thuyết, tức đi khắp nơi để giảng thuyết Lời Chúa bằng lời nói và đời sống hành khất của mình. Và họ, những tu sĩ đảm trách sứ mạng này, được gọi là nhà giảng thuyết. Vì vậy, cuộc sống của họ không phải là một cuộc sống vĩnh cư như các đan sĩ. Cuộc sống của họ là rày đây mai đó. Nên khi họ được chọn gọi vào những phẩm vị cao trong Hội thánh, cụ thể là Giám mục, họ sẽ bị bó buộc lại trong một không gian nhất định. Cụ thể với trường hợp Đức cha Diego – một ân nhân của thánh Đa Minh và Dòng. Chính Đức cha đã từng đệ đơn xin từ nhiệm để được đi giảng thuyết khắp nơi, nhưng Đức Giáo hoàng đã không chấp thuận, và buộc ngài quay lại giáo phận. Chính trong dòng lịch sử của Dòng, rất nhiều anh em đã được chọn gọi làm Giám mục, nhưng anh em đã một mực từ chối, vì có thể, anh em nhận thấy một sự-phản-bội trong sứ vụ đó chăng? Chúng tôi không dám khẳng định điều đó một cách tường tận. Nhưng điều rõ ràng hơn cả là nơi các tu sĩ Đa Minh, họ không hề ao ước được trở thành Giám mục, nói chi đến là Hồng y hay Giáo hoàng. Chính thánh Đa Minh cũng là ứng cử viên sáng giá cho chức Giám mục, nhưng ngài đã quyết từ chối. Như thế, một giả thiết đặt ra, liệu rằng khi đã trở thành Giám mục, Hồng y rồi Giáo hoàng, Đức Piô V có còn là một tu sĩ Đa Minh đúng nghĩa không?

Để hiểu cái dị thường này, ta cần lần giở lại lịch sử hình thành và phát triển của Dòng. Các dữ kiện năm 1216 và 1217 cho chúng ta biết, sứ mạng của các tu sĩ Đa Minh là thánh thuyết, tức đi khắp nơi để giảng thuyết Lời Chúa bằng lời nói và đời sống hành khất của mình. Và họ, những tu sĩ đảm trách sứ mạng này, được gọi là nhà giảng thuyết. Vì vậy, cuộc sống của họ không phải là một cuộc sống vĩnh cư như các đan sĩ. Cuộc sống của họ là rày đây mai đó. Nên khi họ được chọn gọi vào những phẩm vị cao trong Hội thánh, cụ thể là Giám mục, họ sẽ bị bó buộc lại trong một không gian nhất định. Cụ thể với trường hợp Đức cha Diego – một ân nhân của thánh Đa Minh và Dòng. Chính Đức cha đã từng đệ đơn xin từ nhiệm để được đi giảng thuyết khắp nơi, nhưng Đức Giáo hoàng đã không chấp thuận, và buộc ngài quay lại giáo phận. Chính trong dòng lịch sử của Dòng, rất nhiều anh em đã được chọn gọi làm Giám mục, nhưng anh em đã một mực từ chối, vì có thể, anh em nhận thấy một sự-phản-bội trong sứ vụ đó chăng? Chúng tôi không dám khẳng định điều đó một cách tường tận. Nhưng điều rõ ràng hơn cả là nơi các tu sĩ Đa Minh, họ không hề ao ước được trở thành Giám mục, nói chi đến là Hồng y hay Giáo hoàng. Chính thánh Đa Minh cũng là ứng cử viên sáng giá cho chức Giám mục, nhưng ngài đã quyết từ chối. Như thế, một giả thiết đặt ra, liệu rằng khi đã trở thành Giám mục, Hồng y rồi Giáo hoàng, Đức Piô V có còn là một tu sĩ Đa Minh đúng nghĩa không?

Là một tu sĩ Đa Minh, ngài đã cùng với một số anh em ra sức cải cách đời sống tu trì trong Dòng, đặc biệt là lưu tâm đến việc tuân giữ kỷ luật tu trì.

Là một mục tử, ngài được Chúa Thánh Thần hướng dẫn để bảo vệ Giáo hội, chống lại các lạc giáo bằng việc canh tân Giáo hội, và khuyến khích các tín hữu cần học hỏi Kinh Thánh và giáo lý.

Là một mục tử, và cũng là một tu sĩ Đa Minh, ngài yêu thích đời sống khổ hạnh, luôn mặc trên mình chiếc áo dòng trắng thô sơ.

Là một mục tử, và cũng là một tu sĩ Đa Minh, ngài khuyến khích mọi người yêu mến việc học hành và chiêm niệm.

Là một mục tử, và cũng là một tu sĩ Đa Minh, ngài năng lần hạt Mân Côi và tín thác vào sự trợ giúp các giáo hữu của Đức Trinh Nữ Maria.

Là một mục tử, và cũng là một tu sĩ Đa Minh, ngài tôn sùng và yêu mến Thập giá Chúa Kitô và đã tháp nhập những khổ đau cuối đời vào cây Thập giá ấy.

Như thế, khi sống tại dương thế, ngài đã là một ANTÔN1 Ghislieri công chính, luôn ca tụng và ngợi khen Thiên Chúa.

Khi sống tại dương thế, ngài đã là một MICAEN2 Ghislieri dũng mãnh, trở nên một thanh gươm để Thiên Chúa dùng mà bảo vệ Giáo hội của Người.

Giờ đây, khi đã rời bỏ thế gian mà về trước tòa Thiên Chúa, ngài đang chuyển cầu cho Giáo hội đang lầm than, cho từng tín hữu, cho hết thảy những ai hằng cậy trông vào lòng nhân từ của Thiên Chúa.

Riêng đối với anh em Dòng Đa Minh, cứ vào ngày 30 tháng Tư hằng năm, anh em đều hướng lòng về ngài, để nhờ gương bảo vệ đức tin và canh tân phụng vụ trong Hội thánh, mà anh em biết cử hành các mầu nhiệm thánh với đức tin sống động và lòng mến sắt son.