Mục Lục
“Hoàng tử bé” là tiểu thuyết nổi tiếng của nhà văn phi công Pháp Antoine de Saint-Exupéry được xuất bản vào năm 1943. Mặc dù chỉ là một phi công nhưng bằng những trải nghiệm sống của mình, ông đã chắp bút nên những tác phẩm văn chương để đời. “Hoàng Tử Bé” là một trong những tác phẩm nổi bật nhất trong sự nghiệp văn chương của ông và gây tiếng vang cho đến ngày nay.
Như tựa đề của tiểu thuyết, Hoàng Tử Bé là nhân vật chính yếu trong câu chuyện. Em đến từ một hành tinh xa xôi mang tên B612. Trải dài câu chuyện là những suy tư với giọng văn nghe có vẻ ngây thơ của một cậu bé nhưng lại chứa đựng những triết lý sống vô cùng sâu sắc.
Câu chuỵện được kể bằng ngôi thứ nhất bởi nhân vật nhà phi công, người gặp phải tai nạn máy bay và bị mắc kẹt ở một sa mạc. Đan xen trong câu chuyện không chỉ là suy tư của hoàng tử bé mà còn của cả chính nhân vật phi công. Hai con người, dù trái ngược về tuổi tác, nhưng họ tìm được sự đồng điệu trong tâm hồn. Đó là những nỗi ưu tư về cách nhìn nhận cuộc sống. Khi đọc câu chuyện, ta như chìm đắm trong một thế giới đầy màu sắc nhưng lại chất chứa nhiều suy tư qua lăng kính của trẻ thơ. Với những hình tượng đầy tính triết lý, ta có thể nhận thấy được những bài học vô cùng sâu sắc qua hành trình trưởng thành của Hoàng Tử Bé.
Hành Trình Trải Nghiệm và Trưởng Thành
Trong cuộc sống, sự trưởng thành của một người được đánh giá qua nhiều khía cạnh khác nhau, trong số đó là cảm xúc. Người trưởng thành về mặt cảm xúc thường có năng lực sống đẹp. Họ có khả năng cảm nhận cảm xúc không chỉ của mình mà còn của người khác. Họ có lòng trắc ẩn, luôn biết đồng cảm với người khác và duy trì những mối quan hệ lành mạnh. Bên cạnh đó, người trưởng thành cảm xúc thường có cái nhìn rất sâu sắc về cuộc sống và luôn cố gắng sống tốt hơn để vươn đến những giá trị cao cả hơn.
Tuy nhiên, ta phải đánh đổi rất nhiều để có thể trưởng thành và dường như không có một một “mẫu số chung” trong hành trình trưởng thành của mỗi người. Chúng ta là những nhân vị với những giá trị, trải nghiệm, hoàn cảnh sống và số phận khác nhau. Trưởng thành không chỉ dựa trên tuổi tác mà còn qua những bài học cuộc sống, những mối tương quan, thậm chí là những khó khăn, nghịch cảnh mà ta phải vượt qua. Vì vậy, mỗi người có hành trình trưởng thành của riêng mình. Hoàng tử bé cũng vậy. Em đã phải dũng cảm rời khỏi tinh cầu nhỏ bé, là vùng an toàn của mình, để đi đến những hành tinh xa lạ vốn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Câu chuyện của hoàng tử bé cho ta thấy quá trình trưởng thành về nhận thức trong các khía cạnh của cuộc sống. Trong cuộc hành trình đi qua các hành tinh, em dần mở rộng thế giới quan của mình và có cái nhìn đa chiều, phong phú và sâu sắc hơn.
Ở đầu câu chuyện của hoàng tử bé, ta có thể thấy em ấy có một sống rất êm đềm trên hành tinh nhỏ bé của mình cho đến khi một bông hồng xuất hiện trong cuộc đời em. Mọi sự chú ý của em hướng về bông hồng xinh đẹp ấy. Em yêu nàng và chiều chuộng nàng hết mức. Tuy nhiên, vì sự kiêu ngạo và tính khí khó chiều của mình, đoá hồng đã vô tình làm tổn thương hoàng tử bé và khiến em bối rối và nghi ngờ về tình cảm của mình. Thực sự, không có chi tiết cụ thể nào trong câu chuyện giải thích rõ ràng lý do tại sao em rời khỏi hành tinh của mình. Nhưng ta có thể cảm nhận rằng sự kiêu hãnh của bông hồng một phần nào đó khiến cho hoàng tử bé phải dứt áo ra đi để khám phá bản thân mình.
Hành Trình Qua Sáu Tiểu Hành Tinh
Ở hành tinh đầu tiên, em gặp một vị vua chuyên quyền mặc dù ông không có một thần dân nào. Ông xem mọi người trên các hành tinh khác là thần dân của mình, bao gồm cả hoàng tử bé. Vì “ngáo quyền lực” nên ông đưa ra những mệnh lệnh vô lý và chỉ theo ý của mình. Ông tự cho mình cái quyền đó chứ ông thực sự chẳng có quyền hành gì. Hoàng tử bé nhận thấy rằng ông đại diện cho những người lãnh đạo thích kiểm soát mọi thứ, vốn không thuộc về mình, theo ý của mình mà không cần phân biệt phải trái. Ông chỉ đang tự xây nên “vương quốc” của riêng mình và tự nhốt mình vào trong đó.
Ở hành tinh thứ hai, em gặp một kẻ kiêu căng. Hắn chỉ nghe những lời khen ngợi và luôn tự huyễn về chính mình. Bất kể khi nghe điều gì trái ý, hắn làm ngơ và cố tình lảng tránh. Hoàng tử bé nhận thấy rằng hắn chính là đại diện cho những người kiêu ngạo chỉ sống dựa trên những lời khen ngợi và luôn muốn được người khác ngưỡng mộ bằng mọi giá.
Ở hành tinh thứ ba, hoàng tử bé thấy một tay gã nát rượu rầu rĩ. Gã chỉ say xưa với những chai rượu cùng với nỗi buồn của mình. “Mượn rượu giải sầu” là cách gã quên đi nỗi hổ thẹn của mình trong quá khứ. Hoàng tử bé nhận thấy rằng gã đại diện cho những người không dám đối diện với điểm yếu của mình mà chỉ biết tránh né nó bằng lối sống buông thả. Ở hành tinh thứ tư, hoàng tử bé gặp một doanh nhân luôn bận rộn đếm sao. Ông chẳng quen tâm gì đến sự đời và những thứ gần gũi mà chỉ mải miết với những thứ ngoài tầm với và mong muốn sở hữu chúng để có thể bán và mua những ngôi sao khác. Hoàng tử bé nhận thấy rằng ông đại diện cho những tay buôn tham lam chỉ biết tích trữ tài sản cho riêng mình mà không màng đến các mối tương quan trong cuộc sống.
Ở hành tinh thứ năm, hoàng tử bé gặp một người thắp đèn cần mẫn. Ông luôn chu toàn công việc thắp đèn của mình và không bao giờ bỏ quên. Tuy nhiên, ông lại không sắp xếp thời gian cho riêng mình vì thế ông luôn mong muốn có những giấc ngủ trọn vẹn. Hoàng tử bé nhận thấy rằng ông là đại diện cho những người quên mình vì công việc một cách vô vị lợi. Đây có lẽ là người duy nhất trong sáu tiểu hành tinh đầu mà hoàng tử bé có thiện cảm nhất.
Ở hành tinh thứ sáu, hoàng tử bé gặp một nhà địa lý học cấm cung. Ông chẳng ra thế giới thực tế bên ngoài mà chỉ biết chăm chú vào sách vở với những nghiên cứu trong “lâu đài sứ” của riêng mình. Ông tự cô lập bản thân mình mà không cảm nhận thế giới xung quanh, những thứ không thể hiện hoàn toàn qua những con chữ. Hoàng tử bé nhận thấy rằng ông đại diện cho những người sống xa rời thực tế mà không biết kết nối với con người và mọi vật xung quanh qua các giác quan và cảm xúc.
Đi qua sáu tiểu hành tinh trên, hoàng tử bé đã có dịp tiếp xúc với những con người với những đặc điểm riêng biệt. Bằng những ngôn từ bình dị nhưng giàu sức gợi hình, gợi cảm, ta có thể cảm nhận một cách sống động hình ảnh của sáu kiểu người trong đời sống thường ngày mà hoàng từ bé gọi là những “người lớn kì cục”. Khi đối diện với những “người lớn” này, hoàng tử bé mở rộng thêm thế giới quan của mình vốn trước đó chỉ giới hạn trên tinh cầu B612 và dần trưởng thành hơn trong suy nghĩ cũng như cảm xúc.
Hành Trình Trên Trái Đất
Khác với tiểu hành tinh B612 mà hoàng tử bé sinh sống cũng như các tinh cầu khác mà em đã đi qua, trái đất rộng lớn hơn rất nhiều. Khi đặt chân đến trái đất và đi qua một vườn hoa hồng, hoàng tử bé cảm thấy sửng sốt và đau lòng vì bông hồng của em không phải là độc nhất vô nhị trong vũ trụ. Có rất nhiều bông hoa khác cũng xinh đẹp như bông hoa của em. Khi hoàng tử bé đang khóc vì đau buồn thì có một chú cáo xuất hiện. Và rồi, em và chú cáo đó có một cuộc đối thoại đầy triết lý về tình yêu và tình bạn.
Tình yêu cảm hóa
Khi trò chuyện với cáo, hoàng tử bé hiểu hơn về tình yêu của em với bông hồng thông qua triết lý cảm hoá. Theo như cáo, cảm hoá chính là xây dựng mối quan hệ. Nếu người ta không cảm hoá nhau thì họ trong mắt nhau cũng chỉ như bao người khác. Ngược lại, nếu họ cảm hoá nhau thì họ sẽ trở nên duy nhất trong cuộc đời của nhau. Nếu chỉ dựa vào vẻ bề ngoài thì bông hồng của em không có gì đặc biệt khi đặt gần những bông hoa hồng khác. Tuy nhiên, đối với riêng em, bông hồng đó là do em quan tâm, chăm sóc, che chở, bảo vệ và yêu thương bằng hết khả năng và tình cảm của mình.
Chính thời gian em đã dành cho bông hồng của mình khiến cho nàng trở nên quan trọng hơn hết. Chính nhờ sự kiên nhẫn của em dành cho “nàng thơ” của mình từ ngày này qua ngày nọ mà cả em và nàng cảm hoá lẫn nhau. Khi hiểu ra điều đó, hoàng tử bé nhận thấy rằng những bông hoa hồng xinh đẹp trong vườn kia trở nên rỗng tuếch vì chẳng có ai quan tâm, chăm sóc và cảm hoá họ. Bông hồng của em thì đặc biệt hơn bởi lẽ nàng đã cảm hoá em và là độc nhất vô nhị trong cuộc đời em. Đó chính là tình yêu mà do chính em vun đắp, là tình yêu đến từ sự cảm hoá, là tình yêu thực sự.
Từ đây, chú cáo tiết lộ cho hoàng tử bé một bí mật đó là: “Người ta chỉ nhìn thấy rõ ràng bằng trái tim. Những điều thực chất, con mắt sẽ không nhìn thấy được“. Quả thực, chỉ khi dùng con tim thì ta mới cảm nhận được tình yêu của hoàng tử bé dành cho bông hồng của em, điều khiến cho bồng hồng ấy trở nên tuyệt hảo và độc nhất vô nhị. Đó chính là tình yêu phát xuất từ con tim chứ không chỉ qua đôi mắt.
Không chỉ bông hồng, hoàng tử bé còn cảm hoá chú cáo. Khi trò chuyện với nhau, hoàng tử bé và cáo đã mở rộng tâm hồn để chia sẻ về trải nghiệm sống của bản thân một cách chân thành. Từ đó, họ kết nối với nhau, thấu hiểu nhau hơn và cảm hoá lẫn nhau. Vì vậy, em xem chú cáo ấy là bạn của em và bạn cáo ấy cũng trở nên duy nhất đối với em. Đó chính là tình bạn, là tình bạn chân thành, tình bạn sâu sắc và tình bạn đẹp trong cuộc đời của em.
Xem thêm bài viết: Hành trình chữa lành đứa trẻ tổn thương bên trong
Tinh Thần Trách Nhiệm
Không chỉ dừng ở đó, chú cáo còn nói cho hoàng tử bé một chân lý từ sự cảm hoá. Đó chính là tinh thần trách nhiệm. “Đối với những thứ ta cảm hoá, ta phải có trách nhiệm“. Nhận ra chân lý này, hoàng tử bé đã rất hối hận vì đã bỏ rơi bông hồng của mình và luôn tự trách chính mình vì hành động bộc phát đó. Vì vậy, hoàng tử bé luôn cố gắng tìm cách trở về với bông hồng là tình yêu của mình dù phải nói lời tạm biệt với bạn cáo thân yêu; thậm chí em còn chấp nhận để cho rắn cắn, điều mà có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của em. Qua cuộc trò chuyện với bạn cáo, hoàng tử bé đã hiểu ra được tình yêu đích thực và tinh thần trách nhiệm đối với tình yêu của mình.
Câu chuỵện kết thúc khi hoàng tử bé để con rắn cắn mình vì em tin rằng bằng cách đó em có thể trở về với bông hồng của mình một cách dễ dàng hơn. Không có chi tiết cụ thể nào trong câu chuyện nói rằng hoàng tử bé sống sót sau khi bị rắn cắn hay có thể trở về hành tinh của mình. Tuy nhiên, ông phi công, người dẫn chuyện, vẫn luôn tin rằng hoàng tử bé đã trở về hành tinh B612 và đang rất hạnh phúc bên bông hồng xinh đẹp của mình.
Kết Luận
Tóm lại, qua câu chuyện trên, ta có thể thấy được hành trình trưởng thành của hoàng tử bé khi đi qua bảy hành tinh. Cuộc hành trình ấy đã đem lại cho em những trải nghiệm quý báu và những bài học vô cùng sâu sắc. Sáu hành tinh đầu cho em thấy bức tranh toàn cảnh về cuộc sống của những “người lớn”. Còn trên trái đất, qua cuộc đối thoại với chú cáo, em hiểu ra như thế nào mới là tình yêu và tình bạn thực sự. Sau khi đi qua bảy hành tinh, khác với hoàng tử bé ở đầu câu chuyện, em ấy có thế giới quan rộng hơn và có cái nhìn sâu sắc hơn về cuộc sống, đặc biệt là tình yêu. Từ đó, hoàng tử bé trưởng thành hơn về mặt cảm xúc và luôn nỗ lực nhìn nhận mọi thứ bằng con tim thay vì chỉ qua đôi mắt.
Giuse Vũ Hoàng Nam
______________________________________
Tài liệu tham khảo:
[1] Antoine de Saint-Exupéry (Hương Hương biên dịch). (2017). Hoàng Tử Bé. NXB Mỹ Thuật.
[2] ĐHKHXH&NV. (n.d.). Hành trình của Hoàng Tử Bé – Hành trình đi tìm ý nghĩa cuộc sống. Truy cập ngày 21/10/2024 tại: https://nhan.edu.vn/hanh-trinh-cua-hoang-tu-be-hanh-trinh-di-tim-y-nghia-cuoc-song/