Người ta khó có thể tìm được một vị thầy về đời sống tâm linh như thánh Đa Minh. Nhưng như đã nói, cần phải hiểu đúng bối cảnh lịch sử. Có lẽ không thể tìm thấy nơi thánh Đa Minh một hệ thống giáo lý như nơi thánh Gioan Thánh giá, thánh Têrêxa Avila hay thánh Ignatio Loyola. Các vị này sống vào thời đại “những đường hướng tâm linh”. Các vị đã được Chúa Thánh Thần ban ơn để giúp những tâm hồn đang khao khát sự hiệp thông có được những điểm mốc cho thấy sự tiến triển. Nhờ vậy người ta có thể tổ chức đời sống tâm linh của cá nhân mình. Có vị hướng dẫn tốt đồng hành, mỗi người có thể nhận ra mình đang ở đâu và tiến triển như thế nào.
Nơi thánh Đa Minh thì không như thế, thánh nhân không có mối quan tâm đó. Sẽ là sai lầm về thời đại nếu yêu cầu ngài làm công việc này. Trên tất cả, thánh Đa Minh để lại một gương mẫu. Những ai đã nhìn nhận ngài là một mẫu gương trong đời sống Kitô giáo và cảm thấy được mời gọi sống như ngài đã sống, thì sẽ phải cố gắng để tái khám phá và thích ứng với hoàn cảnh riêng của mình, dựa trên ba trục chính không thể tách rời nhau của cuộc đời thánh Đa Minh, đó là nhiệt tâm tông đồ, đời sống chung, chuyên cần cầu nguyện.
Thật vậy, trước tiên thánh Đa Minh đã để lại dấu ấn về một con người không bao giờ bỏ lỡ cơ hội để loan báo Tin Mừng. Mọi nhân chứng đều xác nhận điều đó. Dưới đây là một chứng từ :
“Cha Đa Minh tràn đầy mối thương cảm với người lân cận và rất khát khao ơn cứu độ của người khác. Chính ngài thường xuyên giảng thuyết, và bằng mọi phương thế cũng như theo khả năng, ngài khuyến khích các anh em giảng thuyết và sai họ đi rao giảng, ngài thông báo cho các anh em như thế và tha thiết xin họ quan tâm nhiều đến ơn cứu độ các linh hồn” (VIE, Lời kể của anh Gioan, người Tây Ban Nha, s. 26).
Đời sống chung là nét đặc trưng của Dòng do thánh Đa Minh sáng lập. Dòng này không dựa trên một cá nhân, như hình thức đan viện theo Tu luật thánh Biển Đức, nhưng dựa trên cộng đoàn các anh em, trên sự bàn tính với nhau, trên sự thỏa thuận huynh đệ, đặt tài sản làm của chung, cử hành phụng vụ cộng đoàn, bầu cử bề trên ở mọi cấp bậc… Thánh Đa Minh coi trọng hình thức này, và đã có khả năng thiên phú để tổ chức cơ chế trong Dòng cách bền vững, trong đó tự do của mỗi anh em được diễn tả cùng với sự điều chỉnh thường xuyên về cả luật pháp lẫn đời sống thường ngày.
Một dấu ấn khác của thánh Đa Minh, đó là một con người thường xuyên cầu nguyện. Thánh nhân cầu nguyện mọi nơi, mọi lúc. Thánh nhân di chuyển nhiều và cầu nguyện trên đường đi để không bao giờ mất liên lạc với Chúa. Nếu nghe thấy chuông từ đan viện, ngài liền đến để cùng với các đan sĩ hát kinh Phụng Vụ. Ngài đi hành hương tới Rocamadour và Rôma. Nhưng trên tất cả, ngài cầu nguyện ngay tại tu viện, giữa anh em. Ngài dâng lễ hầu như mỗi ngày và theo các nhân chứng, ngài xúc động đến nỗi rơi nước mắt khi nghĩ đến cuộc khổ nạn của Đấng Cứu Thế. Ngài muốn rằng các anh em phải có mặt tại cung nguyện và tham dự cách sốt sắng nhiệt thành, và ngài nghiêm khắc nhắc nhở họ khi cần. Nhưng điều đáng để ý nhất, đó là những đêm dài cầu nguyện với những tiếng kêu than có thể nghe được từ các hành lang. Ngài cầu nguyện với cả thân mình, đứng thẳng, cúi mình, nằm phục xuống đất.
“Đó thực sự là một cuộc đối thoại liên lỉ với vị Thầy là Đức Kitô chịu đóng đinh, Đấng mà cha đã gặp gỡ qua các trang sách Tân Ước vẫn mang theo bên mình, hay đã thuộc lòng. Cùng với các Tông đồ, các anh em và với Đức Kitô ngay giữa lòng Giáo hội, cha Đa Minh dâng lên Thiên Chúa Cha lòng kính phục, lời ngợi khen và tạ ơn, nhưng nhất là để các vị chuyển cầu cho. Đây là nét chính yếu trong lời cầu nguyện của thánh Đa Minh. Cho dù cầu nguyện một mình trong đêm, không bao giờ cha xa cách thế nhân. Cuộc đối thoại của cha với Đức Kitô luôn hướng tới những tâm hồn mà vì họ, Đức Kitô đã hiến dâng mạng sống” (EVA tr. 14).
Đây là người của Thiên Chúa mà chúng ta hãy dõi theo. Xin Chúa ban ơn để chúng ta trở nên giống như vị thánh của chúng ta.
