[Ngày 05 tháng 9] Chân Phước Gioan Giuse Lataste, O.P.

Mục Lục

Cuộc đời
Nhà Bêtania
Qua đời
Phong thánh

Quốc Trọng

“Vị tông đồ của tù nhân” là danh hiệu mà cha Bruno Cadoré, OP. dùng để nói về chân phước Gioan Giuse Lataste, OP. trong lá thư có tiêu đề “Sự thánh thiện của cha Đa Minh, ánh sáng cho Dòng Giảng thuyết”1. Cha Cadoré đã nhắc đến chân phước Lataste cùng với nhiều vị khác khi giới thiệu họ là chứng nhân của thời đại mới về sự thánh thiện của Dòng Giảng thuyết. Có nghĩa là, cha Lataste đã dùng đời sống chứng tá của mình góp vào “bài giảng của thánh Đa Minh” một nét chữ mới, một ý tưởng mới, tạo nên một động lực mới cho các nữ tù nhân, cho những người nữ từng có quá khứ đen tối “tìm thấy được nguồn hứng khởi nơi cha thánh Đa Minh, để cam kết dấn thân phục vụ Tin Mừng, và tìm thấy chính mình qua việc rao giảng Tin Mừng và làm chứng cho Vương quốc”.

Cuộc đời

Với tên khai sinh là Alcide Lataste, cha Lataste sinh ngày 05/9/1832 tại Cadillac. Cha từng theo học Tiểu chủng viện Bordeaux, nơi cha được chịu phép Thánh Thể và Thêm Sức. Cũng tại đây, cha đã gặp được cha Henri Lacordaire, O.P.2 Dù rất khao khát trở thành một linh mục, nhưng cha luôn cho rằng bản thân mình hoàn toàn không xứng đáng. Sau khi tốt nghiệp năm 1850, ngài trở về quê sống với song thân trong khoảng một năm. Ngài dành khoảng thời gian này để đọc sách và làm thơ. Từ năm 1851 – 1857, ngài làm việc trong ngành dịch vụ cộng đồng.

Sau khi đã ngẫm nghĩ kĩ, ngài đã gia nhập dòng Đa Minh tại Flavigny vào tháng 11/1857. Sau khi tuyên khấn, ngài được gửi đến Toulouse để học tập. Ngài sống tại tu viện Chalais, Grenoble và St. Maximin-la-Sainte-Baume, nơi cha trở nên thân tín với thánh nữ Maria Madalena qua con đường chiêm niệm. Ngày 10/5/1862, ngài tuyên khấn trọng thể, đến ngày 08/02/1863 thì được Đức cha Petagna truyền chức linh mục tại Marseille. Sau khi chịu chức, ngài vẫn tiếp tục việc học của mình, và cuối cùng được bổ nhiệm về tu viện Bordeaux. Đời sống linh mục của ngài nổi bật với các bài giảng tĩnh tâm, việc ngồi tòa giải tội, cử hành thánh lễ và chầu Thánh Thể.

Nhà Bêtania

Tháng 9/1864, cha Lataste đến giảng tĩnh tâm cho các nữ tù nhân tại Cadillac-sur-Garrone, gần Bordeaux. Ban đầu, cha còn ái ngại khi tiếp xúc với các tù nhân này. Nhưng chính trong thời gian đó, cha dần dần được biến đổi. Lời Chúa đã làm cho tâm hồn cha hoán cải trước cả khi chạm đến trái tim các nữ tù nhân. Trong suốt thời gian giảng tĩnh tâm tại đây, “khi cha sửng sốt nhìn thấy phản ứng trên khuôn mặt của các phụ nữ đang bị cầm tù như phản ánh cái nhìn lòng thương xót của Thiên Chúa trên họ”3, cha luôn tự hỏi, những người phụ nữ này sẽ ra thế nào khi họ mãn hạn tù, xã hội có đón nhận họ không, ai sẽ giúp họ trên con đường hoàn lương. Câu trả lời ngài có được chính là ý định thành lập Nhà Bêtania. Tại sao lại là Bêtania? Cha thánh giải thích:

“Tin Mừng nói cho chúng ta biết rằng, ở Bêtania, có hai chị em cùng sống với nhau: Mácta đầy tràn nhân đức và Maria Mađalêna,4 người từng là một tội nhân. Đức Giêsu đã đến thăm và ở lại nhà họ. Tại đây, một người thì phục vụ Người, một người thì lắng nghe lời Người. Với hai thái độ đó, Đức Giê su có phân tách họ không? Có vẻ dường như Maria là người được yêu mến hơn cả. Mácta ngạc nhiên và Đức Giêsu đã từ tốn trả lời và câu trả lời ấy có phần tuyên dương Maria: ‘Chị băn khoăn lo lắng nhiều chuyện quá! Chỉ có một chuyện cần thiết mà thôi. Maria đã chọn phần tốt nhất, và sẽ không bị lấy đi’ (Lc 10,41). Phần tốt nhất đó là gì? Đó chính là Maria đã yêu mến nhiều hơn. Từng là một tội nhân, nên Maria dường như khao khát tình yêu từ Thiên Chúa hơn Mácta, mẫu gương các nhân đức. Khi Thiên Chúa yêu thương và ban cho chúng ta ân sủng của Người, Người không hỏi đến những gì chúng ta đã làm, cho bằng chỉ quan tâm đến việc chúng ta là ai, nghĩa là Người không màng đến việc ta đã yếu đuối và sa ngã thế nào, nhưng là việc ta đã yêu mến nhiều bao nhiêu. Người chỉ phán xét chúng ta dựa trên việc chúng ta yêu thương. Người hạnh phúc là người mà quá khứ của họ có khả năng thúc đẩy họ tiến đến một tình yêu cao cả hơn. Họ còn là những người, đang khi vẫn đang đương đầu với cuộc sống, bồi đắp thêm những nỗ lực hàng ngày để không bị bỏ rơi lại phía sau” (Lataste, Les Réhabilitées).5

Một năm sau đó, cũng vào tháng 9, cha Lataste lại có dịp đến giảng tĩnh tâm cho các nữ tù nhân tại Cadillac, và nhận thấy rằng, nhiều người trong số họ đã được biến đổi nhờ những hướng dẫn thiêng liêng của ngài. Lúc này đây, cha nói: “Nơi đây, tôi đã thấy những kì công!”

Nhà Bêtania được thành lập vào ngày 14/8/1866 ở Frasnes, gần Becanson, miền Đông nước Pháp. Nơi đây quy tụ những người nữ từng là tù nhân, những người nữ bị gạt ra bên lề xã hội, những người từng có quá khứ đau buồn cùng nhau sống đời dâng hiến. Giữa họ, không có sự phân biệt nào. Nhà này dần trở thành Hội dòng Chị em Đa Minh Bêtania.

Qua đời

Giáng sinh năm 1868, cha Lataste cử hành thánh lễ đầu tiên tại Nhà Bêtania. Và trong thánh lễ này, ngài đã trao tu phục Đa Minh cho nữ cựu tù nhân đầu tiên, sơ Noel. Dịp này, ngài trở bệnh nặng và tình trạng vô cùng nghiêm trọng đến mức cha chỉ có thể thì thầm Hiến pháp của Hội dòng cho sơ Dominique-Henri ghi lại. Hiến pháp này chỉ được hoàn thành sau khi cha Lataste qua đời. Trong sự yêu mến Hội dòng và tạ ơn Thiên Chúa, cha trút hơi thở cuối cùng vào ngày 10/3/1869. Trong quyển Les Réhabilitées, cha viết:

“Bây giờ các chị em hiểu được mục đích của chúng ta và nhận ra được cách thức ta dùng để đạt được mục đích đó. Các chị em nhìn ra được vấn đề và cũng cần phải thấy được vấn đề ấy có thể được giải quyết như thế nào. Những nữ tù nhân này xứng đáng nhận được lòng trắc ẩn của chị em. Đây là trách nhiệm của chị em, chị em phải giúp họ sống bù lại với những năm tháng dài đằng đẵng trong tù. Bị coi khinh trong quá khứ, ngay cả khi từ lâu họ đã nhận lại tư cách trước mặt Thiên Chúa, thì lúc này đây, họ cũng phải được mọi người nhìn nhận. Họ phải được bảo vệ, không chỉ khỏi bị khinh khi như trong quá khứ, mà còn khỏi nguy cơ rất dễ quay trở lại lối sống lầm lạc trước đây. Họ phải được cứu vớt, không chỉ cho đời này, mà còn cho đời sống vĩnh cửu của họ. Họ phải được cứu vớt để đáp trả tình yêu với Đấng đã nói: ‘Con Người đến để tìm và cứu những gì đã mất’”.

Phong thánh

Tiến trình phong thánh cho cha Giuse Gioan Lataste, OP. được mở từ năm 1937. Đến năm 2008, cha được Giáo hội công nhận đã có một đời sống đầy những nhân đức anh hùng. Ngày 27/6/2011, Đức thánh cha Biển Đức XVI ban hành Tông sắc nhìn nhận một phép lạ được tin là do lời chuyển cầu của cha Lataste. Ngày 03/6/2012, thánh lễ tôn phong chân phước cho cha Lataste được cử hành tại Besancon. Ngày 21/11/2012, tiến trình phong thánh cho cha chính thức được khởi động ở cấp giáo phận.6Order of Preachers

Xin mời đọc bài giảng của cha Bruno Cadoré, O.P. (Tổng quyền Dòng) trong thánh lễ tuyên phong chân phước cho cha Jean-Joseph Lataste, O.P.